Automatiseren of memoriseren bij een rekenles?
Start van de rekenles
Voor veel leerkrachten is het automatiseren dagelijks vaste prik voorafgaand aan de rekenles. Vaak wordt er kort in de handleiding aangegeven wat en hoe er geoefend kan worden met een bepaald type som.
Leerkrachten gaan over het algemeen verschillend om met deze start- of automatiseringsopdracht. Soms wordt het vanwege tijdsdruk overgeslagen, omdat het rekendoel wat centraal staat in de les, dan belangrijker gevonden wordt.
Als het automatiseren dan toch opgepakt wordt, is het vaak kort en draait het alleen om de gegeven antwoorden. Er wordt weinig gesproken over de rekenmanier die gebruikt is. Maar wat is dat eigenlijk; automatiseren en waarom moeten leerlingen dit kunnen?
Verschil tussen automatiseren en memoriseren bij rekenen
Bij de vraag “wat is 3+3?” geeft de leerling het antwoord “6.” De leerkracht vraagt hoe het kind aan dit antwoord gekomen is. De leerling geeft aan “het gewoon te weten.” Het kind heeft deze gememoriseerd. Het heeft geen denkstappen meer nodig om tot een antwoord te komen.
Bij automatiseren kan een leerling vlot het juiste antwoord geven op de som, maar wordt er nog gebruik gemaakt van een tussenstapje. Dit gaat echter zo snel, dat je als leerkracht haast niet door hebt dat hij/zij dit het doet.
Waarom automatiseren van rekensommen?
Een juf uit groep 4 vraagt haar leerling de som 7+5= uit te rekenen, zonder gebruik te maken van kladpapier en of andere hulpmiddelen. Als de leerling kan toelichten wat het moet doen om deze opgave vlot uit te rekenen, is de som geautomatiseerd. De leerling weet namelijk dat 7+5 uitgerekend moet worden door de 5 te splitsen in 3 en 2. De 7 en de 3 zijn vriendjes en maakt 10, daarna nog twee erbij is 12, dus 7+5=12.
Dit is een voorbeeld van een geautomatiseerde som. Op een later moment in de schoolcarrière komen de breuken aan bod en moeten die ook opgeteld worden. Daarom is het handig om het optellen al goed te kunnen. Maar waarom is dit zo nuttig? Kinderen kunnen immers toch verder tellen met sprongen van 1 en in de hogere groepen kan er toch gecijferd worden?
Wat al snel vergeten wordt, is dat deze splitsstrategie voorwaarde is voor zaken als bijvoorbeeld het cijferen. Daar zetten kinderen sommen onder elkaar, maar rekenen daar ook sommen als 7+5 uit. Je ziet vaak dat in de hogere groepen de sommen als 8+6 niet geautomatiseerd zijn en leerlingen met vingers verder tellen. Zelfs op het voortgezet onderwijs wordt er door leerlingen soms nog op vingers geteld wat er voor zorgt dat er problemen ontstaan tijdens de rekenlessen op het VO. Deze leerlingen hebben onvoldoende geoefend met het automatiseren. Zeker in de bovenbouw wordt het automatiseren aan de kant geschoven en worden eerder “trucjes” gebruikt om sommen uit te rekenen. Leerlingen komen daardoor in de problemen qua tijd en ervaren stress tijdens de toets. Ook het begrip blijft achter.
Het is belangrijk dat sommen tot 100 geautomatiseerd zijn, zodat de leerlingen later tijdens het rekenen met grote getallen of breuken, zich niet meer hoeven te focussen op het uitrekenen van de som 7+5=. Als je kunt automatiseren kun je grotere opgaven oplossen en andere sommen zoals breuken, gemakkelijker maken.
Tips voor het automatiseren bij rekenen
- Laat je leerling uitleggen welke denkstappen het zet om tot een antwoord te komen.
- Doe regelmatig opgaven voor, laat zien welke denkstappen jij als leerkracht zet.
- Probeer niet te snel rekentrucjes toe te laten passen. Sommen als 28+26= kan opgelost worden door te rijgen en niet meteen te cijferen
Meer inspiratie over automatiseren voor een rekenles?
Bijzonder Jij biedt passende ondersteuning aan leerkrachten en schoolteams om het pedagogisch en didactisch handelen te verbeteren. Lesgeven gaat niet altijd vanzelf en dan kunnen jij en jouw collega’s een helpende hand gebruiken. Lees hier meer over onze trainingen en coaching trajecten of bel naar 036 536 9396.