Adjourning fase: het einde van het schooljaar

Groepsdynamisch werken is hard werken van begin tot aan het einde van een schooljaar: vergeet dus ook de laatste fase de Adjouring fase niet!

Je hebt vast wel gehoord van de fasen van groepsvorming. En anders heb je dit in ieder geval gemerkt gedurende een jaar met je groep. Want de eerste dag/dagen was je groep vast heel anders dan de periode tot de herfstvakantie en wat dacht je van net na de Lockdown, toen we weer fysiek allemaal in de klas zaten en hoe je groep nu is?

Groepsfases in een schooljaar

Als een klas bij de start van een nieuw schooljaar bij elkaar komt is het niet vanzelfsprekend al een positieve, hechte groep met allemaal blije leerlingen. Hier komt van alles bij kijken, inzet van leerlingen en inzet van jou als leerkracht. In de meeste theorieën over groepsvorming wordt ervan uitgegaan dat de groep zich steeds volgens een vast patroon ontwikkelt.

Hieronder even een korte samenvatting van de fasen en wat het inhoudt voor de leerlingen en voor jou:

Groepsfasen: 5 stadia van groepsvorming

Norming en storming

Vooral over hoe je normen, regels en gedragsverwachtingen goed en helder neerzet in de norming fase valt veel te lezen. En ook hoe je het beste om kunt gaan met de storming fase en welke werkvormen je kunt inzetten is iets waar we graag veel meer over willen weten als leerkracht. Logisch, want hier ontstaat al vrij in het begin van het jaar de onrust. En hier wil je als leerkracht bovenop zitten om er de rest van het jaar profijt van te hebben en een positieve groep te maken waarin jouw kinderen met en van elkaar kunnen leren.

Adjourning

Maar laten we vooral de laatste periode van een schooljaar niet vergeten. Rond mei, juni nadert het einde van een schooljaar. Het is belangrijk om je ook bewust te zijn wat ‘afscheid nemen’ kan doen met een kind en met de sfeer in jouw groep.
Meestal maken we in groep 8 bewust tijd voor deze fase. We gaan veel dingen samen doen, denk aan een kamp of een musical. En er is meer tijd voor groepsactiviteiten omdat het lesprogramma (vooral na een eindCITO) minder zwaar is. Je merkt als leraar vaak dat leerlingen minder gemotiveerd zijn om te leren en dat er wat verandert in de sfeer.
Maar ook in ieder ander jaar doet het gevoel van afscheid nemen iets met kinderen en dat beïnvloedt de groep.

Wat kan er nog meer gebeuren in deze laatste fase? En hoe ga je daarmee om?

  • Leerlingen vinden het jammer dat dit jaar bijna voorbij is. Ze krijgen waarschijnlijk een andere leraar, misschien wisselt de groepssamenstelling wel en er is in ieder geval onzekerheid over volgend schooljaar. Onzekerheid doet wat met kinderen, hierdoor kunnen ze zich anders gaan gedragen. Wees je hiervan bewust en neem hierin een rol om de veiligheid en voorspelbaarheid terug te pakken. Wat gaat er om in die koppies?
  • Afscheid nemen wordt makkelijker als het verleden minder leuk lijkt. Leerlingen beginnen te benoemen wat allemaal niet goed is aan school (“school is toch saai, stom”), de meester/juf (“zij is altijd streng, luistert echt nooit naar mij”) en de andere kinderen (“die zijn kinderachtig”). Snap waar dit vandaan komt. Waarom zeggen ze dit? En kijk dieper dan deze opmerkingen.
  • Als de groep/sfeer negatiever is, is het minder erg om afscheid te nemen. Dus sommige leerlingen zullen zich minder aan de gedragsverwachtingen houden en wellicht minder respectvol met anderen omgaan. Probeer boven je groep te hangen en wees nieuwsgierig. Welk (ongewenst) opvallende gedrag zie je? Je weet nu waar het vandaan komt. Maak het bespreekbaar. Hoe gaan we dit jaar afmaken samen?
  • Anderen willen het afscheid uitstellen, rekken. Ze zorgen voor veel gezellige momenten zoals slaapfeestjes, gezamenlijke discofeestjes en willen veel genieten van elkaars gezelschap. Dit zie ik in mijn huis vooral terug, allemaal pre-pubers die tijdens een slaapfeestje in mijn woonkamer liggen te stinken en dag nachtrust voor mij, maar goed dat even terzijde, zorg dus ook voor ruimte in je programma voor dit gevoel, voor deze behoefte van je leerlingen.

Keihard werken

Dus sta ook aan het einde van dit, bijzondere, jaar stil bij deze laatste fase van groepsvorming: Adjourning. De leerlingen sluiten een belangrijke periode in hun leven af. Het afscheid valt ze vaak zwaar en is emotioneel omdat ze, in een positieve groep, een hechte onderlinge band hebben opgebouwd met elkaar en met jou. De groepsnormen vervagen in deze periode, de groep valt immers snel uit elkaar of gaat er anders uitzien.

Zorg als leerkracht voor groepsvormende gesprekken en activiteiten, net zoals je in de eerste fasen van de groepsvorming hebt gedaan, zodat je dit jaar positief met elkaar kunt afsluiten. Groepsdynamisch werken blijft altijd dynamisch en is dus nooit af. Dus als je denkt we hebben de storming fase gehad en zitten lekker in de performing fase, denk dan ook nog even aan deze adjourining fase… Het maken en houden van een fijne groep is en blijft kei hard werken tot de laatste schooldag.